مقدمه
اطالعات مکانی در دنیای امروز قسمت ارزشمند بانک های اطالعاتی را تشکیل می دهند. هنگامی که اطالعات مکانی به یک بانک داده های توصیفی افزوده می شود، ارزش آن بانک چند برابر می شود. اما جمع آوری اطالعات مکانی و به روز رسانی و مدیریت آنها نسبت به داده های توصیفی، دشوار ترو پرهزینه تراست وهمین مشکل باعث شده است که جمع آوری داده های مکانی در سازمان ها و ارگان ها با کندی انجام شود. سازمان ثبت اسناد و امالک کشور به عنوان متولی مدیریت مالکیت امالک، اولین سازمانی است که ذخیره داده های مکانی همراه با داده های توصیفی را در دستور کار داشته است. از حدود 011 سال پیش، قانون گذار جهت صدور سند مالکیت، نماینده و نقشه بردار را موظف به بازدید ملک، جهت صدور سند مالکیت می داند. در این نوع نگرش، نماینده مسئول جمع آوری داده های توصیفی و نقشه بردار، موظف به جمع آوری داده های مکانی است. این امر نشان دهنده پیشرو بودن سازمان ثبت اسناد و امالک کشور در جمع آوری داده های مکانی همراه با توصیفی است.
مشخصات هندسی و مکانی یک ملک را می توان به دو دسته مشخصات هندسی نسبی و مطلق دسته بندی کرد. مشخصات هندسی نسبی عبارتند از، طول و ابعاد و مساحت و مشخصات هندسی مطلق ملک نیز، موقعیت ملک دریک سیستم مختصات جهانی و نیز آزیموت )زاویه با شمال واقعی( ملک می باشند. محاسبه مشخصات هندسی نسبی یک ملک با استفاده از ابزار های معمول مانند متر نواری یا متر نوری، قابل انجام است اما محاسبه مشخصات هندسی مطلق آن، نیازمند استفاده از ابزار ها و روش های نوین و پیچیده تری است. با باالتر رفتن ارزش زمین و مسکن، بر دعاوی ملکی نیز افزوده شد. موضوع مطرح شده در اکثر این دعاوی، مشخصات مکانی و هندسی امالک است و نه توصیفات آن. بین مشخصات هندسی نسبی و مطلق نیز، مشخصات مطلق ملک سهم بیشتری از دعاوی را به خود اختصاص داده است. به همین دلیل جمع آوری مشخصات هندسی نسبی و مطلق امالک با دقت مناسب، از درجه باالیی از اهمیت برخوردار است. با مقایسه روش های مختلف نقشه برداری خواهیم دانست که یکی از بهترین راه حل ها برای جمع آوری همزمان مشخصات نسبی و مطلق یک ملک، استفاده از سیستم های تعیین مختصات جهانی )GNSS )است.
شبکه های دائمی GNSS:
تعیین مختصات با استفاده از گیرنده های GNSS ،یکی از مطمئن ترین و دقیق ترین روش های تعیین مختصات می باشد. اما رسیدن به نتیجه مطلوب مستلزم رعایت نکاتی می باشد. حصول مختصات از گیرنده های GNSS معموال به دو روش کد )Code )و فاز )Phase Carrier )انجام می پذیرد که هر کدام دارای مزایا و معایب خود هستند. در روش استفاده از کد، مختصات به سرعت حاصل می شود اما دقتی متغیر بین چند متر تا چند ده متر دارد. بنابراین این روش تنها جهت استفاده در ناوبری مناسب است. روش دیگر روش استفاده از فاز است. دقت این روش بین چند میلیمتر تا چند سانتیمتر است، اما دارای پیچیدگی های بیشتری است. یکی از مهمترین شرایط الزم برای حصول به دقت باال در روش استفاده از فاز، استفاده از روش تفاضلی یا دیفرانسیلی است. این بدان معنا است که جهت رسیدن به بهترین دقت، باید همواره یک دستگاه گیرنده GNSS ،در نقطه ای ثابت، مستقر شده و همزمان با دستگاه دیگر مشاهدات را برداشت نماید. پس هر کاربر نیاز به داشتن دو دستگاه دارد و همزمان باید هر دو را مدیریت کند. در این روش، نقطه نخست که به نقطه مرجع یا رفرانس شناخته می شود، باید بر روی نقطه ای با مختصات معلوم در سیستم مختصات کشوری مستقر شود تا مختصات های گرفته شده از آن بطور هماهنگ و در سیستم مختصات کشوری باشد. چون فاصله تقریبی دو گیرنده نباید از حدود 01 کیلومتر تجاوز کند، در صورت یافت نشدن نقطه ای در این محدوده، باید ابتدا مختصات را به نقطهای کمکی انتقال داد و سپس با جابجایی رفرانس به نقطه کمکی و تکرار عملیات، مختصات معلوم را به محدوده پروژه منتقل کرد که این به معنای طوالنی شدن کار و افزایش هزینه و همچنین، کاهش دقت است. در صورتی که بخواهیم در یک پروژه ملی مانند آنچه در کاداستر جامع مد نظر می باشد، از گیرنده های GNSS ،استفاده کنیم، با در نظر گرفتن تمامی نکات فوق الذکر طراحی یک شبکه پیوسته از نقاط معلوم و گیرنده های دائم مستقر بر روی آن خواهد راه حلی برای مشکالت می باشد. این تجربه ای است که تقریبا تمامی کشور های توسعه یافته در پروژه های مشابه خود در سطح ملی داشته اند.
مزایای ایجاد این شبکه های GNSS:
از مزایای ایجاد این شبکه ها، به صورت فهرست وار، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1 .افزایش حد اکثر فاصله مجاز بین گیرنده ها و در نتیجه کاهش تعداد مورد نیاز آنها برای پوشش یک منطقه که منجر به کاهش تعداد دستگاه های مورد نیاز و در نتیجه کاهش هزینه، خواهد شد.
2 .ایجاد شبکه ای همگن از مختصات.
3 .افزایش طول برد استفاده از دستگاه ها با حذف رادیو و استفاده از سیستم GSM و اینترنت جهت ارسال تصحیحات.
4 .کم شدن وابستگی دقت نقاط به فاصله از ایستگاه مرجع و در نتیجه داشتن دقتی همگن برای تمامی نقاط.
5 .تعدیل و سرشکنی شبکه با استفاده از برداشت های 20 ساعته و در نتیجه تدقیق شبکه.
6 .استفاده از الگوریتم های پیچیده جهت محاسبه پارامتر ها و خطاهای گیرنده و تعدیل آن با استفاده از چند ایستگاه مجاور آن و در نتیجه داشتن مختصاتی صحیح و دقیق.
7 .دسترسی همیشگی به مختصات برای تمامی کاربران مستقر در محدوده تحت پوشش شبکه در تمامی ساعت فعالیت شبکه به صورت شبانه روزی.
8 .امکان تعیین مختصات برای کاربران تنها با استفاده از یک تک گیرنده.
9 .عدم نیاز کاربر به استفاده و استقرار بر روی نقطه معلوم و در نتیجه تسریع عملیات تعیین موقعیت و همچنین افزایش دقت نقاط برداشت شده با حذف خطای استقرار.
10 .امکان اخذ آبونمان و هزینه استفاده برای کاربران و در نتیجه، بهره برداری مالی از شبکه.
11 .امکان صحت سنجی و همچنین تعیین دقت نقاط برداشت شده توسط کاربران جهت مدیریت بهتر فرآیند ها.
12 .امکان نظارت بر کاربران و تهیه نمودار های آماری.
13 .امکان استفاده از شبکه برای کاربرد های متنوع اعم از ناوبری دقیق برای سیستم های حمل نقل و امداد، مشاهده فعالیت های تکتونیکی و لرزه نگاری و سایر استفاده های علمی نظیر مطالعات یونوسفریک و اتمسفریک و هواشناسی و سایر پروژه های تحقیقاتی در سطح ملی.
14 .امکان تعامل و هماهنگی بین دستگاه ها، ارگان ها، سازمان ها چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی در تمامی پروژه های عمرانی و سایر پروژه هایی که قسمتی از آن را اطالعات مکان محور تشکیل میدهد، چه در سطح درون سازمانی چه در سطح برون سازمانی با داشتن یک بستر مختصاتی مشترک، سهل الوصول و دقیق. تمامی این موارد، باعث شده است تا شبکه های دائمی GNSS جزو جدایی ناپذیرپروژه های تعیین موقعیت در سطح ملی باشد.
شبکه مدیریت یکپارچه مالکیت ها (شمیم):
سازمان ثبت اسناد و امالک کشور با داشتن بیش از 001 واحد ثبتی و 0211 نقشه بردار یک بستر مناسب جهت پیاده سازی شبکه دائمی GNSS در اختیار دارد و با اتکا به این زیر ساخت ارزشمند توانسته است در سطح ملی اقدام به طراحی و پیاده سازی " شبکه مدیریت یکپارچه مالکیت ها" که به اختصار "شمیم" نامیده می شود، نموده تا ضمن تدقیق اطالعات مکانی
امالک، زیرساختی برای توسعه استفاده از فن آوری های ماهواره ای در سطح کشور باشد. شمیم در حقیقت چیزی فراتر از یک شبکه از ایستگاه های دایمی GNSS است. شمیم ترکیبی از ایستگاه های دایمی، نقشه برداران واحد های ثبتی و گیرنده های روور توزیع شده بین آنها، زیر ساختهای سخت افزاری، شبکه و نیروی انسانی، مدیریت کاربران، نظارت و پشتیبانی از سیستم، نرم افزار های مدیریت کاربران، نرم افزار های واسط جهت صدور سند مالکیت و دستور العمل ها و شیوه نامه های اجرایی است.
مراحل پیاده شبکه مدیریت یکپارچه مالکیت ها (شمیم):
جهت ایجاد شبکه شمیم مراحل زیر انجام گرفته است
1 .بررسی مشکالت موجود در برداشت و جانمایی امالک و یافتن این حقیقت که بیشترین معضالت ناشی از برداشت مختصات مطلق امالک است
2 .جستجو بین راه کار های موجود و انتخاب شبکه ایستگاه دایمی و استفاده ازتصحیحات NRTK به عنوان بهترین راه کار حل این مشکل
3 .بررسی شبکه های محلی و کشوری موجود و تشخیص اینکه شبکه کاملی که برآورد کننده تمامی نیاز های ما باشد وجود ندارد.
4 .بررسی تمامی نرم افزار های ارایه دهنده تصحیحات شبکه و انتخاب دو نرم افزار Spider Leica و GNsmart++ Geo به عنوان بهترین نرم افزار ها از نظر کیفیت، قدرت، مدیریت کاربران، ابزار های کنترل کیفیت و QC و خدمات.
5 .انتخاب نرم افزار Spider Leica به دلیل یکسان بودن نرم افزار و سخت افزار، داشتن سابقه خدمات در ایران و نمایندگی قدیمی و معتبر.
6 .بررسی 001 واحد ثبتی برای نصب ایستگاه ها، و جمع آوری اطالعات آنها اعم از مختصات، استیجاری یا ملکی بودن، عکس و شرح از واحد و تهیه نرم افزارReview Site و یک پایگاه داده به منظور جمع آوری این اطالعات
7 .انتخاب گروهی از کارشناسان در اداره کل کاداستر به منظور پیگیری ورود اطالعات واحد های ثبتی و بررسی هر واحد.
8 .خرید دستگاه های رفرانس، برنامه ریزی جهت نصب پایه و نصب دستگاه.
9 .نصب 000 ایستگاه رفرانس
10 .انجام بازدید های میدانی جهت کنترل کیفی نصب ایستگاه ها
11 .بررسی برخی از ایستگاه ها و برنامه ریزی جهت نصب دکل جهت استفاده حداکثری از ایستگاه.
12 .پوشش تمامی کشور با سامانه شمیم به استثنای استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، و نیمه جنوبی خراسان رضوی
13 .محاسبه مختصات ایستگاه ها در دو فریم کشوری و جهانی
14 .برنامه ریزی جهت خرید نرم افزار ها و سخت افزار های پیش نیاز نصب اعم از ویندوز 2012 Server و سرور های سخت افزاری مورد نیاز.
15 .نصب نرم افزار ها بر روی سرور ها و انجام تنظیمات الزم
16 .انجام هماهنگی های الزم با IT سازمان جهت اتصال ایستگاه های به سرور Spider.
17 .تشکیل دو گروه از کارشناسان در اداره کل کاداستر جهت پایش دایمی شبکه از دو منظر ارتباطی و کیفیتی.
18 .بررسی دستگاه های Rover از منظر های مختلف اعم از سابقه دستگاه و شرکت تولید کننده، خدمات پس از فروش، دقت و صحت و سهولت و کیفیت دستگاه و کنترلر و غیره و انجام تست های میدانی همزمان و غیر همزمان دستگاه ها، جهت خرید دستگاه های Rover.
19 .تهیه مستندات فنی مناقصه و خرید دستگاه های Rover
20 .برنامه ریزی جهت تحویل، توزیع، آموزش و تهیه مستندات و فیلم های آموزشی برای همکاران
21 .ایجاد دستورالعمل های جهت ثبت نام کاربران در سامانه شمیم و دسته بندی استانی کاربران و تعیین مدیر استانی جهت مدیریت توزیع شده کاربران.
22 .ثبت نام بیش از 811 کاربر در سامانه و مدیریت آنها به صورت گسترده
23 .پاسخ گویی به نیازها و مشکالت کاربران
24 .ایجاد جداول جدید و نرم افزاراختصاصی جهت ورود بر داشت های انجام شده در سیستم شمیم و اتصال آن به نظام جامع کاداستر و الزام همکاران به استفاده از سیستم و جلوگیری از ورود قطعات برداشت شده خارج از سیستم شمیم و رسد هفتگی و ماهانه در مقیاس، واحد ثبتی و استانی.
25 .آموزش و هماهنگی جهت نصب نرم افزار ورود اطالعات در واحد های ثبتی و رفع اشکال همکاران.
26 .برداشت بیش از 01 هزار مورد نقشه برداری در کشور با استفاده از شمیم
27 .برداشت 25111 قطعه ملکی با استفاده از نقشه برداران درون سازمانی در سامانه شمیم
28 .تثبیت 08111 قطعه ملکی در سامانه شمیم
شبکه مدیریت یکپارچه مالکیتها، با هدف تسهیل برداشت نقشه برداران و کنترل صحت برداشت و تطبیق بر شبکه نقشه و دیتا و مختصات موجود توسط کارشناسان رسمی دادگستری نقشه برداری پیش بینی شده است
جهت کنترل صحت انجام امور برداشت مالکین میتوانند گواهی مرتبط را از کارشناس رسمی دادگستری نقشه برداری مطالبه نموده و یا تعیه نقشه را در شبکه شمیم یا شبکه مدیریت یکپارچه مالکیتها درخواست نمایند
